Skip to main content

Edukacja ekologiczna i przyrodnicza

Opublikowano .

Centrum Edukacji Ekologicznej jest obiektem, w którym szczególny nacisk jest kładziony na przekazywanie wiedzy o ekologii, bioróżnorodności i ochronie przyrody.

Informujemy również o przyrodniczych, kulturowych, krajoznawczych i rekreacyjnych walorach gminy. Odbywa się to w ramach zajęć z edukacji ekologicznej i przyrodniczej.

CEE jest obiektem edukacyjnym, którego oferta skierowana jest głównie do grup zorganizowanych – przede wszystkim szkolnych i przedszkolnych – pod opieką wychowawców. Nie oznacza to jednak, że CEE jest niedostępne dla starszych mieszkańców oraz przyjezdnych – część wydarzeń będzie organizowana również dla osób w pełni wieku i całych rodzin, zarówno dla czechowiczan, jak i gości. Oprócz zajęć typowo edukacyjnych na terenie centrum prowadzone będą również liczne warsztaty, szkolenia i konferencje oraz prezentowane ekspozycje tematyczne – możliwość taką daje sala wykładowo-konferencyjna na kilkadziesiąt osób, wyposażona w sprzęt multimedialny i nagłośnieniowy (monitor multimedialny, projektor, wizualizer itp.), klimatyczna antresola studyjna, przestrzeń ekspozycyjna z gablotami, witrynami i prezenterami oraz – przede wszystkim – natura i malownicze plenery. Zarówno przestrzeń konferencyjna, jak i ekspozycyjna – wraz z zapleczem obsługowo-wypoczynkowym, sanitarnym i foyer – będą mogły być wynajmowane i udostępniane w celu organizacji różnych wydarzeń o szerokiej tematyce związanej z celami realizowanymi przez obiekt.


Wśród przygotowanych zajęć edukacyjnych znajdują się zajęcia o tematyce przyrodniczo-ekologicznej, hydrologiczno-geograficznej, historyczno-kulturowej oraz regionalnej. Ofertę edukacyjną uzupełniają zajęcia warsztatowe – stacjonarne i wyjazdowe – związane również m.in. z tematyką ogrodniczą (opieka nad ogródkami i kwaterami tematycznymi – pisaliśmy o tym w poprzednim numerze biuletynu), krajoznawczą i turystyczną, realizowane również we współpracy z lokalnymi stowarzyszeniami oraz grupami zapaleńców i pasjonatów.
Aspekty przyrodniczo-ekologiczne poruszają m.in. zajęcia pt. „Łąki kwietne – dom wielu mieszkańców”. Ich celem jest kształtowanie wiedzy na temat owadów zamieszkujących łąki oraz ich znaczenia w ekosystemie. Każdy z nas wielokrotnie widział owady siedzące na kwiatach ale czy znaliśmy ich nazwę gatunkową? Dzięki tym zajęciom uczniowie poznają wiele gatunków owadów zapylających oraz dowiedzą się, dlaczego należy je chronić. Zapoznają się z zasadami funkcjonowania, koszenia i pielęgnacji łąk kwietnych, znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie budynku edukacyjnego, a będących domem wielu pożytecznych owadów.

Zajęcia „Co w trawie piszczy” skupiają się z kolei na tematyce gatunków zwierząt zamieszkujących łąki i zarośla na terenie CEE. Różne gatunki zwierząt łączy skomplikowana sieć zależności, a każdy gatunek pełni ważną rolę w przyrodzie i jego zniknięcie spowodowałoby ogromne zmiany w ekosystemie. Podobnie, bogactwo gatunków ptaków zamieszkujących tereny CEE i gminy daje możliwość realizacji zajęć na temat ich trybu życia, zależności międzygatunkowych, miejsc gniazdowania, żerowania oraz roli w ekosystemie (zajęcia „Mieszkańcy koron drzew i krzewów – ptaki z okolicy”). Gęsto zadrzewiony teren, w którego skład wchodzą zbiorniki wodne oraz potok, dają możliwość obserwacji różnych gatunków w ich naturalnych siedliskach. A przy odrobinie szczęścia… Widok zimorodka polującego nad taflą wody na pewno pozostanie na długo w pamięci, a majestatyczna czapla stojąca przy brzegu zachwyci każdego. Z kolei zajęcia pt. „Pszczoła – pracowity mieszkaniec łąk i pól” to okazja do poznania roli jednego z głównych gatunków owadów zapylających – pszczoły – w jego środowisku. Nie każdy wie, że rodzinę pszczelą łączy skomplikowana sieć zależności, a każdy osobnik ma przypisaną rolę i pełni bardzo ważną funkcję w ulu. Podczas tych zajęć uczestnicy nie tylko poznają hierarchią obowiązującą w pszczelim domu, ale również dowiedzą się, jak zmienia się aktywność jego mieszkańców w ciągu roku. Dzieci będą miały okazję dowiedzieć się też m.in., że choć powszechnie znanym produktem pszczelim jest miód, to nie tylko on jest wykorzystywany przez człowieka – pyłek, propolis, jad pszczeli, mleczko pszczele oraz wosk mają szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym i kosmetycznym.

Tematyka historyczna poruszana jest m.in. przez zajęcia pt. „Wzgórze zamkowe – przeszłość na wyciągnięcie ręki”. Centrum Edukacji Ekologicznej znajduje się w najstarszej części miasta, w otoczeniu zabytków, w miejscu, z którym związanych jest wiele legend i podań Czechowic-Dziedzic. To o tych terenach opowiada m.in. „Legenda o Czarnej Pani” oraz „Podanie o Księciu Sokołowskim”. W ramach tych zajęć uczestnicy poznają lokalną historię i najważniejsze zabytki okolicy (m.in. kościół pw. Świętej Katarzyny, Pałac Kotulińskich) oraz związane z nimi legendy. Grupy odwiedzające CEE i powstający tutaj Punkt Informacji Turystycznej (więcej na ten temat – w odrębnym artykule) uzyskają również wiedzę o geograficznych i ekonomicznych walorach naszej gminy, warunkach naturalnych i terenowych, miastach partnerskich i euroregionie, demografii i ekonomii gminy, rolnictwie i przemyśle czy inwestycjach. Zapoznają się z lokalną bazą komunikacyjną i zaopatrzeniową, zagospodarowaniem przestrzennym, uwarunkowaniami rynku pracy i prowadzenia przedsiębiorczości, polityką społeczną oraz współpracą międzynarodową, miastami partnerskimi Czechowic-Dziedzic i bazą kulturowo-oświatową (zajęcia pt. „Euroregionalnie czy lokalnie – Czechowice-Dziedzice na mapie wczoraj i dziś”). „Poznajemy naszą gminę, czyli o turystyce i krajoznawstwie” to z kolei zajęcia skupiające się na turystyce regionu, zarówno pieszej jak i rowerowej. Wbrew pozorom, Gmina Czechowice-Dziedzice to nie tylko przemysł, ale również bogactwo miejsc, w których można ekologicznie i „oko w oko” z naturą spędzić czas na spacerach czy wycieczkach rowerowych, w otoczeniu bujnej przyrody, zieleni i wśród śpiewu ptaków. Czasem szukamy daleko tego, co okazuje się być na wyciągnięcie ręki, trzeba tylko wiedzieć, gdzie szukać… Dzięki ulokowaniu w obiekcie i prowadzeniu przez CEE Punktu Informacji Turystycznej i promocji regionu, uczestnicy zajęć mają okazję poznać także m.in. infrastrukturę szlakową i turystyczną nie tylko gminy, ale również regionu (szlaki turystyczne i trasy rowerowe) oraz różnorodność naturalną i kulturową pogranicza trzech państw (Euroregion Beskidy). Gminne i regionalne trasy rowerowe, szlaki turystyczne i historyczne (np. Szlak dziedzictwa Czechowic-Dziedzic) i ścieżki edukacyjne (np. leśna ścieżka edukacyjna w Zabrzegu) to plenerowa oferta naszej gminy, którą warto promować, nie tylko wśród młodego pokolenia, zachęcając do aktywnych form nauki i spędzania wolnego czasu. Zajęcia te mają na celu zachęcenie do uprawiania krajoznawstwa i turystyki w jego ekologicznych oraz przyjaznych naturze formach, a nauka czytania mapy turystycznej i poznanie tajników orientacji terenowej i bezpiecznego zachowania i poruszania się w terenie – również z poszanowaniem siedlisk roślin i zwierząt, nie tylko tych odwiedzanych w rezerwatach i użytkach ekologicznych – to kwestie, o których wiedzę warto przekazywać i zaszczepiać.

Tematykę przyrodniczo-hydrologiczną poruszają zajęcia „Miejskie środowisko wodne czyli praktyczne i estetyczne aspekty retencji wód w terenie zabudowanym” oraz „Dolina trzech zapór”. Pierwsze z nich mają na celu poznanie różnych aspektów retencji wód opadowych w środowisku miejskim m.in. na przykładzie państw zachodniej i północnej Europy – uczestnicy poznają sposoby zagospodarowywania wód deszczowych, pojęcie miejskiej wyspy ciepła, absorpcji i infiltracji wód (np. na przykładzie ogrodów deszczowych). W CEE w przystępny sposób przedstawiana jest również polityka gminy w zakresie zagospodarowania wód deszczowych (niebiesko-zielona gmina), dzięki czemu już od najmłodszych lat budowana jest świadomość klimatyczna. Celem zajęć „Dolina trzech zapór” jest natomiast zapoznanie się z warunkami hydrologicznymi terenu CEE i Doliny Potoku Czechowickiego, gdzie znajdują się miniatury trzech zapór wodnych – obiektów, które w oryginale można oglądać w Wapienicy, Goczałkowicach oraz Czańcu. Zapory stanowiące pierwowzory instalacji w CEE pełnią bardzo ważne zadania, do których należą nie tylko ochrona przeciwpowodziowa czy magazynowanie wody. Obecność w CEE użytku ekologicznego „Czechowicka Dolina Jaskrów” daje możliwość pokazania uczestnikom zajęć edukacyjnych terenu bagiennego i naturalnego środowiska występowania łęgu olszowo-jesionowego, filtrującego i zatrzymującego wodę, wykazującego tym samym duże właściwości retencyjne i przeciwpowodziowe. Nazwie doliny dały początek występujące na jej terenie jaskry, w tym jaskier kosmaty – niezwykle cenny i bardzo rzadko występujący gatunek na terenie województwa.

Zajęcia edukacyjne prowadzone na terenie CEE wzbogacone są o część warsztatową, odbywającą się zarówno w budynku edukacyjnym, jak i w terenie (w zależności od warunków). Obejmują one zajęcia z mapą, dyskusje i rajdy krajoznawczo-edukacyjne, spacery ścieżkami dydaktycznymi i prezentacje zasad działania wybranych instalacji znajdujących się na terenie CEE, z wykorzystaniem których funkcjonuje obiekt (m.in. wykorzystujących energię odnawialną – instalacje solarne, fotowoltaika, pompa ciepła, rekuperacja itp.) oraz technik ekologicznego gospodarowania w obiekcie (również piszemy o tym w osobnym artykule). Przekazywanie i utrwalanie wiedzy na temat roślin i zwierząt uzupełnia możliwość poznania ich w terenie – w stanie naturalnym – i obcowania z nimi nieraz niemalże „oko w oko”…

To tylko wstęp i początek, a oferta zajęć edukacyjnych jest cały czas wzbogacana i rozwijana. Bogactwo przyrodnicze i historyczne terenu, na którym znajduje się CEE – wzgórze zamkowe i Dolina Potoku Czechowickiego – umożliwia prowadzanie zajęć w ciekawy sposób, a krzewienie historii naszej gminy, na jej najstarszym historycznie terenie, pozwoli na zaszczepianie, wskrzeszanie i budowanie lokalnego patriotyzmu oraz więzi z naszą Małą Ojczyzną. Zapraszamy!

Obecna, trudna sytuacja epidemiczna, rygory nauki zdalnej i przepisy sanitarne aktualnie uniemożliwiają prowadzenie stacjonarnych zajęć i wydarzeń w CEE, jednak mamy nadzieję, że szybko się to zmieni. Aktualne informacje można znaleźć na stronach internetowych gminy i CEE.